CBT w depresji poporodowej

Depresja poporodowa jest zaburzeniem nastroju, charakteryzującym się występowaniem objawów epizodu depresyjnego w ciągu trzech miesięcy po porodzie, trwającym od dwóch do sześciu miesięcy.

W Polsce depresja poporodowa dotyka między 10 a 22% matek. Kobiety dotknięte tym problemem często nie zdają sobie sprawy, że mogą sięgnąć po pomoc. Pacjentki wymagają wsparcia psychoterapeutycznego, a niekiedy również farmakoterapii. Terapia poznawczo-behawioralna bardzo dobrze radzi sobie z leczeniem tego zaburzenia. Ważne, by matki nie czekały zbyt długo z objawami oraz by psychoterapeuci byli przygotowani na kontakt z nimi.

 

PRZYCZYNY I OBJAWY

U podłoża depresji poporodowej leżą głównie przyczyny psychologiczne i środowiskowe takie jak brak zrozumienia i wsparcia ze strony bliskich, niepewna sytuacja ekonomiczna, niestabilna sytuacja w związku, młody wiek matki, niechciana bądź zagrożona ciąża, czy komplikacje w czasie porodu. W mniejszym stopniu za wystąpienie depresji poporodowej odpowiedzialne są czynniki biologiczne (m.in. wcześniejsze epizody depresji, depresja w rodzinie).

Depresja poporodowa zaczyna się kilka tygodni po porodzie. Według klasyfikacji ICD 10 jej objawy pojawiają się 6 tygodni po porodzie, według DSM 5 – można ją rozpoznać, jeśli objawy wystąpią po miesiącu od porodu.

Podstawowe objawy to poirytowanie, lęk, napady paniki, problemy ze snem, zaburzenie rytmu dobowego snu, z jednoczesnym brakiem dopasowania do rytmu dziecka, zmęczenie, problemy z koncentracją, płaczliwość, poczucie, że nic nie przynosi szczęścia czy zachowania kompulsywne.

 

CBT W DEPRESJI POPORODOWEJ

Przeprowadzanych jest wiele badań, które mają na celu znalezienie najlepszego rozwiązania problemu i pomocy cierpiącej kobiecie. Badanie z Chin (Hou, 2014) proponuje jako optymalne rozwiązanie połączenie CBT wraz z systemową terapią rodzin (SFT). Psychoterapia poznawczo-behawioralna pozwala na wytworzenie nowych adaptacyjnych zachowań i konstruktywnych przekonań co pozwala na polepszenie stanu i znalezienie sposobów radzenia sobie w nowej sytuacji. Systemowa terapia rodzin pozwala z kolei na spojrzenie na problem nie tylko jako na zaburzenie występujące u matki, ale problem całej rodziny – zauważenie, że trudności kobiety mogą wynikać z napięć, konfliktów i problemów w komunikacji między partnerami. Autorzy proponują, by w systemową terapię zaangażować nie tylko rodziców, ale też innych członków rodziny (np. dziadków), którzy pomagają przy dziecku – zostali w ten sposób wpuszczeni do systemu. Skojarzona terapia indywidualna CBT z terapią systemową stosowana przez 3 miesiące osłabia symptomy depresji i poprawia jakość snu. CBT pozwala nowym rodzicom na lepsze zaadaptowanie się do nowej roli, modyfikuje dysfunkcjonalne przekonania, konfrontuje pacjenta z problemami i poprzez psychoedukację podwyższa pewność siebie i daje siłę w radzeniu sobie z problemami. Systemowa terapia rodzin wspomaga rozwiązywanie konfliktów w rodzinie, wzmacnia wzajemne wsparcie i rozumienie wzajemnych problemów co pozytywnie wpływa na walkę z depresją poporodową. Takie połączenie sprawdza się jednak u pacjentek z depresją poporodową łagodną i umiarkowaną depresją poporodową. Przy znacznie nasilonych objawach konieczne jest włączenie farmakoterapii.

Badaczka ze Stanów Zjednoczonych (Sockol, 2015) zaznacza jednak, że należy zadbać o przyszłe matki jeszcze przed porodem, zwłaszcza kiedy znajdują się w trudnej sytuacji życiowej, miały już doświadczenie depresji, a w okresie ciąży wystąpiły u nich zaburzenia nastroju lub lękowe.  CBT bardzo dobrze sprawdza się zarówno przy zapobieganiu jak i przy leczeniu depresji okołoporodowej. Jednak najbardziej efektywna jest psychoterapia po narodzinach dziecka. Wtedy matkom łatwiej jest przetestować   w codzienności zmiany osiągnięte w wyniku restrukturyzacji poznawczej w procesie psychoterapii. Jest to ważne zwłaszcza w przypadku kobiet   rodzących po raz pierwszy.

Wyniki metaanalizy wskazują, że w przypadku depresji poporodowej i baby blues psychoterapia indywidualna sprawdza się lepiej niż grupowa. Dodatkowym plusem jest fakt, że psychoterapia poznawczo-behawioralna nie musi mieć miejsca w szpitalu czy innych warunkach klinicznych, sesje prowadzone z domu zwiększają dostępność oraz zachęcają kobiety do skorzystania z pomocy.

Problem depresji poporodowej jest coraz bardziej nagłaśniany w mediach, dzięki czemu coraz więcej kobiet zgłasza się po pomoc. Ważne, byśmy przyjęli je w gabinetach z właściwym zapleczem, wsparciem i wiedzą.

 


BIBLIOGRAFIA

https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/mloda-matka-w-depresji

Hou, Y., Hu, P., Zhang, Y., Lu, Q., Wang, D., Yin, L., Chen, Y., Zou, X. (2014). Cognitive behavioral therapy in combination with systemic family therapy improves mild to moderate postpartum depression. Revista Brasiliera de Psiquiatria 36, 47-52. doi:10.1590/1516-4446-2013-1170

Sockol, L.E (2015). A systematic review of the efficacy of cognitive behavioral therapy for treating and preventing perinatal depression. Journal of Affective Disorders 177, 7-21. http://dx.doi.org/10.1016/j.jad.2015.01.052